Voor de NCB themasessie Circulariteit van NCB bevinden we ons op 16 juni in een van de leslokalen van BOUWMENSEN in Nieuwegein. In de zaal zit een diversiteit aan leden van het NCB, nieuwsgierige potentiële leden en er schuift dit keer ook een aantal gemeenten aan; een onmisbare partner in het ontwikkel en bouwproces.
Gertjan de Werk, projectleider van de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen trapt af door ons mee te nemen in Het Nieuwe Normaal, dé taal voor circulair bouwen waarmee we samen kunnen versnellen. Wat verstaan we onder circulaire bouw en tot hoe ver moeten we gaan? En versnelling op economisch vlak: ‘Gaat deze markt wel ontstaan en zijn er voldoende referenties?’ Na Gertjan’s vraag of ‘er al mensen in de praktijk actief zijn met circulair bouwen’ gaan de helft van de handen voorzichtig omhoog. Glas half vol of glas half leeg, er is nog steeds veel te doen!
Cirkelstad verbindt koplopers. Met het creëren van bewijslast uit de hele keten verandert de City Deal, waar NCB ook partner van is, de spelregels. Bewijs dat we kunnen bouwen met veel minder milieu-impact als basis naar (nieuw) beleid. Conceptuele woningbouw is een belangrijke bron voor die bewijslast. Hij roept dus meteen op om goede praktijkvoorbeelden te laten zien aan het City Deal netwerk.
Met het creëren van bewijslast uit de hele keten verandert de City Deal, waar NCB ook partner van is, de spelregels.
Citydeal Circulair en conceptueel bouwen
De City Deal is een groot launching customer netwerk voor versnelling en kwalitatieve verbetering van de woningbouw met significant minder milieu-impact. In de City Deal werken steden, provincies en ministeries, kennisinstellingen en belangenorganisaties samen aan de drie Rijksbrede doelstellingen tot 2030; 55% CO2 reductie, 50% minder primair materiaalverbruik en 50% minder stikstofreductie. Circulair en conceptueel bouwen is een cruciale eerste stap om emissie en materiaalgebruik te verminderen. En ook de toepassing van biobased bouwmaterialen speelt een belangrijke rol bij het verder omlaag brengen van de milieu impact.
Circulair en conceptueel bouwen is een cruciale eerste stap om emissie en materiaalgebruik te verminderen.
Sociale transitie
Op de vraag waarom biobased producten nu nog maar voor een paar procent toegepast worden antwoordt Gertjan dat de voornaamste reden is dat dit nu niet wordt uitgevraagd. Hier hebben de conceptaanbieders een belangrijke rol: laat opdrachtgevend Nederland weten wat er kan en stop ‘gewoon standaard’ meer biobased materiaal in je industriele woningen, dan gaat het hard met de opschaling.
“We moeten naar de gehele maatschappij kijken; de sociale transitie. Corona was een zegen, eindelijk waren we productief, de kids speelden weer op straat. En er leek even een betere balans tussen werk en privé te gaan onstaan. We kunnen in Nederland dus wel veranderen. Heel treurig dat we nu met zijn allen weer in de auto zitten. Een verandering hoeft niet over te waaien. We moeten de maatschappij alleen wel zo inrichten dat het mogelijk is om te veranderen en daarbij onze belangrijkste doelen centraal te stellen: een gezond en gelukkig leven voor onszelf en onze kinderen. Als we zo’n gezamenlijke ambitie randvoorwaardelijk laten zijn voor alles wat we doen, zeker ook in ons professionele leven, dan komen de goede spelregels vanzelf tot stand.” Om deze sociale transitie meer fundament te bieden is de bewijslast nodig, dat het kan en hoe dat er dan uit ziet.
‘Projectvoorbeelden die Cirkelstad samen met de City Deal onder de aandacht van het ministerie brengt, zodat beleid gemaakt wordt op basis van wat er kan en de markt actief bijdraagt aan versneld bouwen binnen de grenzen van de planeet. Zo verschuiven we ‘zo snel mogelijk’ van ‘bouwen, bouwen, bouwen’ naar ‘iedereen een passende woning in een mooie en gezonde omgeving’,’ zegt Gertjan.
Corona was een zegen, we kunnen in Nederland dus wel veranderen.
Het Nieuwe Normaal: projectevaluaties
Het Nieuwe Normaal is een lerende aanpak. Een bouwproject wordt onder de loep van negen KPI’s genomen, die bij elkaar laten zien hoe circulair het project is. De ambitie is om meer dan 200 projectevaluaties te doen tot en met eind 2023. Een evaluatie vindt plaats op drie thema’s: gebouw, infra en gebied. En biedt je inzicht in wat je belangrijk vindt ten aanzien van circulair bouwen, inzicht in het laaghangend fruit voor je organisatie en het potentieel.
Met deze evaluatie wordt het ook heel makkelijk om te laten zien hoe goed jouw concept scoort op alle KPI’s en waar je je in onderscheidt ten opzichte van andere concepten en belangrijker: wat het voordeel is van conceptueel bouwen t.o.v. traditioneel bouwen. Gertjan gelooft dat conceptueel bouwen de enige oplossing is om de woningbouw op te schalen én de milieu-impact drastisch te verlagen. Daarom biedt hij Tala, derde spreker van vandaag, meteen een evaluatie aan, net als alle andere aanwezigen in de zaal. De eerste 10 evaluaties mag hij namelijk aanbieden namens de Buyer Group Circulaire Nieuwbouwwoningen van PIANOo.
Als je een nieuw concept ontwikkelt of op zoek bent naar laaghangend fruit voor een verbeterslag in je bestaande concepten raadt hij ook een evaluatie aan, meteen in DO fase, maar ook bij realisatie. Een enkele evaluatie kost je nog geen 500 Euro.
> Meld u aan voor een evaluatie, neem contact op met Gertjan de Werk, gertjan@cirkelstad.nl
Het wettelijk minimum volgens Bouwbesluit is nu de norm. Het Nieuwe Normaal (HNN) is de nieuwe gedragen norm met haalbare én ambitieuze circulaire prestaties in gebouwde omgeving. Met een eenduidige taal rondom circulair bouwen. Het raamwerk HNN werkt met drie prestatieniveaus en start met het wettelijk minimum. De volgende is Het Nieuwe Normaal waarbij prestaties op individuele indicatoren haalbaar zijn voor een project. En ernaar gestreefd wordt om deze prestaties op alle indicatoren te halen. Als laatste is er Het Nieuwe Normaal Excellent waarbij naast de basisprestaties op alle indicatoren, hogere prestaties op specifieke indicatoren gevraagd kunnen worden. Daar kun je als aanbieder het verschil maken.
Wat we nu al kunnen doen is de prestaties in projecten uitvragen op basis van de thema’s van HNN, waar de indicatoren onder vallen, om te gaan zorgen dat meer partijen hiermee gaan werken. Blijvend vraag en aanbod op elkaar aansluiten, net als het NCB dit met De Woonstandaard doet als het gaat om product-markt combinaties (PMC’s). Mede hierom is vorig jaar ook aansluiting bij De Woonstandaard gezocht.
Direct naar: raamwerk HNN,
Klik hier voor: meer info over HNN)
Aanjagen van sociale innovatie
Met Gideon’s bende, en als Kwartiermaker van Building Balance (onderdeel Citydeal) werkt Jan-Willem van de Groep voor het ministerie van Landbouw aan het versnellen van het gebruik van biogrondstoffen in de bouw. Hij is de tweede spreker van de ochtend en neemt ons mee via het Carbon Based Design.
“Niet bouwen is altijd het meest effectief en de allerbeste oplossing is liefde.” Meer mensen die gaan samenwonen zorgt voor minder behoefte aan huizen waar slechts 1 persoon woont. Jan-Willem loopt langs de andere oplossingen met sprekende voorbeelden uit Nederland; Anders bouwen, Recycled Bouwen, Biobased bouwen en Laag Impact bouwen.
Bij het biobased bouwen staat hij langer stil. Met Building Balance ontwikkelen ze een keten tussen land en pand. Tussen bouwland (vezelgewassen) en bouwmaterialen. “Er wordt nu veel beton en isolatie gebruikt met de grootste impact, naast kunststoffen. Er zijn materialen voorhanden als vlas, hennep, stro welke al gebruikt worden. En voor dat soort materialen moeten condities beschreven worden: Welk gewas is geschikt voor welke opgave. En is er al een toepassing voor? Als voorbeeld geeft hij dat er voldoende stro in Nederland beschikbaar is om 75.000 woningen mee te isoleren.
Met Building Balance bevindt hij zich in het speelveld van vraag en aanbod met als uitdaging het creëren van marktcondities en daarbij laten landen van businesscases.
Momenteel worden er 2% tot 4% biogrondstoffen en maar slechts 0,2% biovezels gebruikt in de bouw. En we werken toe naar 50% biobased grondstoffen voor de bouw in 2040. Om het op politiek niveau te laten landen zet Jan Willem zich actief in. In het huidige regeerakkoord is onder meer de volgende zin opgenomen; We stimuleren nieuwe verdienmodellen zoals ‘bio-based’ bouwmaterialen, ‘carbon credits’ en stikstofbinding. Met langjarige overeenkomsten en passende vergoeding vergroten we de mogelijkheden van (agrarisch-) natuur en landschapsbeheer. We creëren een tussenvorm van natuur- en landbouwgrond: landschapsgrond….
En ook is op 19 april een Motie van de leden Boulakjar en Bromet gehoord waarin de Minister verzoekt om biobased isolatiematerialen zo veel mogelijk te bevorderen en een volwaardig onderdeel van het Nationaal Isolatieprogramma te laten zijn.
Nee is ook een antwoord
De biobased route is een win-win-wín situatie. We zijn allemaal mens met een gezamenlijk ambitie: een gezonder leven. We zijn ons allen wel bewust van de urgentie. Een noodzaak die vraagt om verandering en keuzes maken. Een gevolg kan zijn dat men opnieuw op zoek moet naar ketenpartners die passen bij die ambitie en route. En dus ook afscheid nemen. Afscheid nemen van ketenpartners die ‘niet meewillen’ op die route. Pas dan maken we een echte organisatie een cultuurverandering en de gehele keten.
De biobased route is een win-win-wín situatie.
‘Wij zijn de enige branche die onze producten tot op het laatste moment blijft aanpassen aan een specifieke klantwens. Meer durf en lef om ‘nee’ te zeggen met zijn allen en vasthouden aan onze standaarden, ons product geeft ons meer regie en hiermee bewustwording richting de opdrachtgevers’ geeft Armand Gademan, van Geberit en voorstander van een circulaire economie, aan. Aan de voorkant is men (opdrachtgevers, welstand, gemeente) zich niet altijd bewust van de impact van de vraag die gesteld wordt. Het gesprek aangaan en bewustwording creëren. Dit laatste bijvoorbeeld via de opleidingen die NCB samen met Brickton aanbiedt. Leren hoe je als opdrachtgever een goede uitvraag stelt zodat bestaande concepten daar ook in kunnen landen. En hoe je daar stakeholders bij betrekt zodat ook de zeer nodige versnelling in het (gebieds)ontwikkelingsproces kan ontstaan. De urgentie is groot en dat wordt gevoeld onder de deelnemers!
Bouwbesluit biedt een huis om in te wonen. Een huis met biobased materialen biedt een huis om in te leven. Ga met elkaar leren. Zorg dat het ingebed is in je organisatie en niet als pilot loopt, maar juist dat de organisatie een circulaire ambitie integraal omarmt.
Voldoende stappen te zetten
Het geroezemoes wordt groter, de zinnen zijn geprikkeld, de deelnemers delen hun ervaringen uit de alledaagse praktijk, en bevragen elkaar. Ze spreken over materialen, wat zij ervan weten, wat ze al kennen of juist nog niet. En wat is nodig in het proces om vervolgstappen te zetten. En wat betekent conceptueel bouwen in de relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. We concluderen dat er stappen gezet worden, de kwaliteit van de uitvraag neemt toe, maar we zijn er nog niet.
Gemeente HollandsKroon zit hier met een grote intrinsieke motivatie op duurzaamheid. En kan niet wachten dit intern verder te brengen; ‘En dat is vooral gebruik maken van het domino-effect. Ik kan niet iedereen veranderen maar wel prikkelen en zo een verandering in gang zetten, zegt Emilie Bevers, beleidsadviseur Circulaire Economie en Klimaatadaptatie.
Tala: next level
Als derde spreker inspireert Tala ons met hun concept Nerf. In opdracht van SallandWonen realiseren zij in de wijk Olstergaard negen woningen op basis van ons concept Nerf. Deze wijk aan de zuidzijde van Olst in Overijssel is een voorbeeld voor woningbouwprojecten in Nederland: next level duurzaam, circulair, natuurinclusief en klimaatadaptief. Dat is precies waar Tala voor staat.
Link naar projectenpagina wijk Olstergaard.