In de serie Kijkje in de Keuken (KiK) gaan aanbieders van innovatieve woonconcepten, opdrachtgevers en toeleveranciers bij elkaar kijken naar het echte werk. Wat zijn de uitdagingen? Hoe kunnen vraag en aanbod beter op elkaar aansluiten? Tijdens deze KiK nemen we een kijkje bij Het Verplaatsbare Straatje in ’s-Hertogenbosch.
Het Verplaatsbare Straatje
Op de culturele en creatieve hotspot De Tramkade in Den Bosch staat opeens een kleine enclave: Het Verplaatsbare Straatje. Een uniek project uit de koker van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties in samenwerking met onder andere City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen, leden van het NCB, gemeentes, provincie, VN, Aedes en vele andere partijen. In een krappe drie maanden tijd hebben we gezamenlijk dit straatje gerealiseerd, volledig ‘off grid’ en bestaande uit woningconcepten van De Meeuw, Tala, TheNewMakers, Barli en Gapph Modular. Het idee is dat het zich verplaatst door het land met een passend programma en met steeds wisselende woningconcepten om zo het bredere publiek én de professionals binnen ons werkveld warm te maken voor verplaatsbare woningconcepten.
Rondkijken
Deze ochtend komen leden van NCB samen met partners van City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen. Samen met ruim 100 aanwezigen bekeken we niet alleen de woningconcepten van binnen en buiten, maar werd er ook in alle openheid gediscussieerd tijdens workshops over thema’s als restwaarde bij verplaatsbare woningen, de verschillen tussen permanent en tijdelijkheid in relatie tot het Bouwbesluit, de benodigde kwaliteit bij de keuze voor flexibiliteit, het toepassen van circulaire materialen en hoe om te gaan met de verplaatsbaarheid van deze woningen. De aanbieders van de woningconcepten gaven een korte toelichting op de specifieke woningen.
Opschalen
Voor mede-initiatiefnemers Gertjan de Werk van de Citydeal Circulair en Conceptueel Bouwen en Thysia Kleijwegt biedt Het Verplaatsbare Straatje een kans om circulair industrieel bouwen nu écht op de kaart te zetten en op te schalen. “We willen met deze fysieke, reizende straat een beweging op gang krijgen als het gaat om het eerder en vaker toepassen van circulaire woningconcepten. In de markt zien we nog veel vragen en veel onzekerheden. Het Verplaatsbare Straatje brengt professionals en geïnteresseerden bij elkaar. Zowel aanbieders als afnemers. Zij praten over de vraagstukken die er zijn en natuurlijk over de kansen. Wij hopen dat daarmee barrières worden geslecht en grenzen worden verlegd. Als je ziet hoeveel corporaties, gemeenten, bouwers, adviseurs en toeleveranciers hier gezamenlijk met elkaar naar oplossingen komen kijken, dan stemt ons dat hoopvol voor het opschalen van circulaire woningconcepten.”
Workshops
Na het goed bestuderen van de woningen is het tijd om de inhoud in te duiken. Onder het genot van een kop koffie van de ‘verplaatsbare’ barrista vinden er korte workshops in de woningen plaats. Met het frisse herfstweer is dat voor velen geen straf. Onder leiding van experts als Jip van Grinsven (Alba Concepts), Marjet Rutten, Thysia Kleijwegt (BZK), Stijn van der Riet (BZK) en Jelle Smeehuijzen (Barli) is er collectief gekeken naar de kansen voor flexibele woningconcepten, wat de redenen zijn om vol in te zetten op circulaire bouw en hoe er met de huidige vraag in de woningmarkt opgeschaald kan worden. Hoe krijgen we de businesscase van flexibele woningconcepten beter rond? De uitkomsten geven voeding voor de vervolgstraatjes. Geïnspireerd door de opstelling delen onze leden kennis en ervaring over dit onderwerp vanuit hun eigen betrokkenheid in de woningmarkt.
Restwaarde
Bij de workshop over de financiële restwaarde vinden levendige discussies plaats. Gaan fabrikanten over 15-20 jaar de woningconcepten weer terugnemen? Ontstaat daar een nieuwe markt voor? Wat er in de toekomst met de ‘flexwoningen’ moet gebeuren blijft voor velen een vraagteken. Dat betekent namelijk iets voor de investering vooraf, voor de kwaliteit van de woningen en voor de financiële haalbaarheid. “Is een restwaarde van 0 mogelijk?”, vraagt iemand zich af. Nee, antwoordt de groep duidelijk. “Corporaties zijn dan het kind van de rekening.” Wat is de waarde van de woningen na 15 of 20 jaar? Kun je de boel verplaatsen? Wat leveren de losse modules na het ‘oogsten’ nog op? “Dat zouden we beter moeten doorrekenen”, klinkt eensgezind. “Het zou nog mooier zijn als de woningen na een bepaalde periode meer dan 100% waard zijn”, brengt iemand in. “Volledig circulair, losmaakbaar en herbruikbaar. Daar moeten we naartoe.”
Circulair
Alsof flexibel en conceptueel bouwen nog niet spannend genoeg is, gooit Marjet Rutten een extra schepje bovenop de ambities die er al liggen; namelijk met het versneld opschalen van het gebruik van biogrondstoffen in de bouw. “We moeten ons in de bouwwereld richten op het toepassen van teelten en reststromen van eigen bodem voor de productie van biobased bouwproducten. Met korte ketens van land tot pand. Door te bouwen met biogrondstoffen die steeds weer aangroeien, zoals vlas, vezelhennep, olifantsgras of stro, kan op een duurzame manier worden voorzien in de behoefte aan bouwmaterialen én dragen we bij aan onder andere de reductie van CO2 en stikstof. De recente Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB) schetst de activiteiten die nodig zijn voor het creëren van een zelfstandige, natuurinclusieve biobased (land)bouweconomie. Het toffe vind ik dat er heel weinig partijen tussen grondstof en eindproduct zitten. Dat maakt dat biobased materialen van eigen bodem haalbaar en betaalbaar zijn.”
Bij een aantal leden klapperen de oren. “Marjet heeft het over industrieel inblazen, strafmarges en forfaitwaardes, maar als ik heel eerlijk ben, weet ik er nog veel te weinig vanaf.” Anderen zien direct kansen. “Gek dat we hier eigenlijk in de bouw nog maar zo weinig aandacht voor hebben. Dit is niet meer de toekomst, maar de werkelijkheid van nu. We moeten de onzekerheden over klantacceptatie, de vooroordelen die er zijn en de werking van de materialen in de praktijk beter gaan communiceren.” Iemand anders merkt op dat het inpassen van circulaire materialen in het bestaande industriële proces van conceptbouw een ingewikkelde opgave is. “Onze processen in de fabriek zijn zo strak ingericht dat ik nog niet goed voor me zie hoe ik dit op korte termijn zou moeten toepassen. Ook het garant staan voor de kwaliteit lijkt me nog best een uitdaging”, geeft een conceptbouwer aan. “Maar dat we de knop om moeten zetten, is me volledig duidelijk.” Kortom: de discussies zijn waardevol. Het draagt bij om het draagvlak voor circulaire conceptbouw verder te verbreden.
Haalbaarheid
Over de haalbaarheid van flexibele woningconcepten vinden in de andere workshops inspirerende gesprekken plaats. Uit de groep komt onder andere het advies: “Ga bij flexwoningen voor een kwaliteit die past bij permanente woningbouw. Het Bouwbesluit projecteren op flexwoningen is en blijft een belangrijk aandachtspunt dat niet zomaar opgelost is. Denk ook na of de kwaliteit van de woning ‘compatible’ is met de installaties die over 15-20 jaar beschikbaar zijn. Daar ligt een grote uitdaging.” Op de vraag of het bouwen van flexwoningen alleen haalbaar is op grond van de gemeente, heeft de groep geen duidelijk antwoord. “Het helpt wel ja, maar de prijs is wat ons betreft nog te veel sturend in de uitvraag. Beste gemeenten, denk in de uitvraag ook na over de omgevingswaarde, sociale waardes en de mate van verplaatsbaarheid.”
Aanjager
Het bezoek van de leden aan het verplaatsbare straatje draagt bij aan meer vertrouwen. In de kwaliteit van de woningen, in de snelheid van het proces, in de financiële haalbaarheid en in de maatschappelijke waarde van deze woningen. Het Verplaatsbare Straatje is een nieuwe aanjager om partijen bij elkaar te brengen, bewijslast te creëren op basis van praktijkervaring én een actieve link met beleid te maken. Een interessante en leuke manier om gezamenlijk van circulair en conceptueel bouwen de nieuwe standaard te maken in bouwend Nederland!
Tekst & Beeld: Redactiegasten
Comments