In de serie Kijkje in de Keuken (KiK) gaan aanbieders van innovatieve woningconcepten, opdrachtgevers en toeleveranciers bij elkaar kijken naar het echte werk. Wat zijn de uitdagingen? Hoe kunnen vraag en aanbod beter op elkaar aansluiten? Tijdens deze KiK gaan we langs bij de Uuthuuskes in Aalten en de HOUTbaar HUIS en het beterBASIShuis in Hengelo.
Uuthuuske
Dat de wijzen uit het oosten kwamen, dat wisten we al. Maar dat er ook veel innovatieve woningconcepten vandaan komen, dat is misschien nog niet zo bekend. Tijdens het eerste Kijkje in de Keuken vallen we direct met de neus in de boter. We bezoeken drie woningconcepten en tikken als bonus nog het circulaire flexkantoor van WAM&VanDuren Bouwgroep aan in Winterswijk. Hier start Nadia Remmerswaal van The New Makers haar verhaal over de Uuthuuskes die ze samen met WAM&VanDuren heeft ontwikkeld. Permanent wonen op flexibele grondomschrijft ze het concept. “Het zijn flexibele, circulaire en betaalbare woningen die op tijdelijke beschikbare grondposities worden ingezet als oplossing voor het woningtekort.” Net als het circulaire flexkantoor is het concept doordrenkt met circulariteit, prefabricage, losmaakbaarheid en verplaatsbaarheid. “We hebben gekozen voor een digitale productie en de constructie bestaat uit natuurlijke, biobased materialen. De Uuthuuskes hebben daarmee een gezond binnenklimaat.” De geschakelde constructie zit met bouwdelen van 1,2 meter slim in elkaar. “Zo kunnen we eenvoudig variatie in woningtypes realiseren. Het zijn een soort schijfjes die we aan elkaar koppelen en ook weer eenvoudig uit elkaar kunnen halen.”
De tijdelijke, verplaatsbare Uuthuuskes worden binnen enkele weken in de fabriek geproduceerd. Mensen staan in de rij om ze af te nemen. “Maar de praktijk is weerbarstig”, zegt Nadia. “Opdrachtgevers zijn nog onvoldoende voorbereid op flexibele woningconcepten. Naast het kopen en plaatsen van een tijdelijke woning komt er nog veel meer om de hoek kijken. Denk aan de huisaansluitingen, het inrichten van de openbare ruimte, wet- en regelgeving omtrent tijdelijke bewoning en alles wat te maken heeft met de grondexploitatie. We hebben de productie en de kwaliteit goed op orde, maar we moeten echt meer met elkaar in gesprek over de uitdagingen die marktpartijen in de praktijk hebben.”
Aanwezigen van de Limburgse woningcorporatie Wonen Zuid beamen dat. “Wij zien de Uuthuuskes als een tijdelijke oplossing voor een aantal nultredenwoningen die we in de buurt van onze doelgroep kunnen plaatsen. Daarmee proberen we doorstroming op gang te krijgen.” Conceptueel bouwen vinden ze interessant, maar uiteindelijk moet het ook een betaalbare, sociale huurwoning blijven voor hun doelgroep. “Daar zit wel spanning ja. Dat zit bijvoorbeeld in de stijgende houtprijzen en de eisen aan biobased materialen. Wij bekijken een Uuthuuske als een permanente woning, waar onze huurders tijdelijk in wonen. Het afwerkingsniveau en onderhoud zijn voor ons belangrijk. De kozijnen van een Uuthuuske zijn speciaal behandeld en mogen niet geschilderd worden. Kunnen onze huurders de binnenwanden schilderen? Hoe zit het met de natdichtheid van de badkamer? Trekt er geen vocht op in het hout bij een hoosbui? We vinden het fijn om een Uuthuuske in het echt te ervaren. Dan zie en voel je wat zo’n woning betekent voor de huurders.”
De Uuthuuskes worden steeds slimmer. “De volgende productie is weer een paar stappen verder”, vertelt Nadia terwijl ze meeschrijft. “Fijn om deze feedback te krijgen op detailniveau. Zo kunnen we het woningconcept verder doorontwikkelen. We gaan bijvoorbeeld de folies uit de constructie elimineren en biobased gevelisolatie toepassen. Passief bouwen is ons uiteindelijke doel.”
beterBASIShuis
Ding-dong. Aangekomen in Hengelo bellen we aan bij een doodnormale eengezinswoning in het nieuwbouwproject Nieuwe Es. Commercieel directeur Henk Havinga van Koopmans Bouwgroep heet ons welkom in een beterBASIShuis, alsof het zijn eigen woning is. “Welkom in de eerste demontabele, betonnen eengezinswoning van Nederland.” Iedereen kijkt goed rond. We zijn nog niet over de deurmat of de eerste vraag wordt op Henk afgevuurd. “Hoe belangrijk is het dat we dit soort losmaakbare woningen bouwen? Schieten we een bepaald doel niet voorbij?” Henk is duidelijk: “In een circulaire economie bestaat afval niet en worden grondstoffen steeds opnieuw gebruikt. Deze woning is grotendeels door robots gemaakt, waarbij in de betonnen constructie rekening is gehouden met CO2-besparing en innovatieve betonmengsels. Je moet je voorstellen dat er iedere zes minuten zo’n element uit de fabriek komt rollen. Het casco wordt in een geconditioneerde omgeving geproduceerd en op de bouwplaats is het een kwestie van monteren. Aan de wanden hoeven we vrijwel niets meer te doen. De bouwtijd gaat daarmee fors omlaag en faalkosten worden gereduceerd. Alle elementen en gebruikte materialen zijn uit elkaar te klikken en te hergebruiken.”
Dat vraagt ook om een andere kijk op de installaties. “De aansluiting van de vloerverwarming is bijvoorbeeld stekerbaar en we hebben een centrale schacht bedacht waar de techniek in het huis samenkomt. De woning is zo goed geïsoleerd dat een lagetemperatuurverwarming in combinatie met een warmtepomp en gebalanceerde ventilatie meer dan voldoet.”
Op zolder zien we het resultaat. Iedereen is het met elkaar eens dat de installatie behoorlijk wat ruimte in beslag neemt. Dat het ruimtegebruik efficiënter kan, beaamt Henk. “De optimalisatie van de installaties vergt meer aandacht in de hele ketensamenwerking. De techniek gaat snel. Alles wordt compacter en efficiënter. Hier zit een installatie in waar we om hebben gevraagd en die voldoet aan de wensen en eisen, maar vanuit het gebruik van de zolder kunnen we hier nog wel een slag in maken. Ik ben heel blij dat de luchtwarmtepomp aan de binnenzijde van de zolder is verwerkt in plaats van tegen de achtergevel aan de buitenkant. Dat oogt toch minder fraai als je in de tuin zit.”
De mensen van Wonen Zuid slaan vooral aan op de mogelijkheden om de woning zelf digitaal samen te stellen en de betaalbaarheid. “Onze doelgroep heeft vaak snel een betaalbare basiswoning nodig. Je kunt online in de Woonplanner precies zien welke opties er zijn. En kijk rond, de kwaliteit is toch top? Veel van onze huurders zouden heel graag in zo’n huis willen wonen!”
HOUTbaar HUIS
De hoek om lopen we binnen in een ander innovatief woningconcept: HOUTbaar HUIS. “De ideale gezinswoning, maar dan circulair”, vertelt Bram Bevers van Koopmans. “Het is een oer-Hollandse eengezinswoning van 60 tot 150 m2, alleen dan volledig remontabel. Zo’n woning is zijn hele levensloop lang stikstof- en energie-positief. De modulaire houten LVL-casco’s worden met digitale precisie en onder ideale omstandigheden gefreesd in de fabriek.”
De woning die we bewonderen bestaat uit negen modules; drie per verdieping. “De modules zijn parametrisch ontworpen. Als we veranderingen aanbrengen, past het geheel model zichzelf aan. Het is een woning van hout, maar voor de bewoners is het van binnen gewoon een woning die ze kennen. Je wordt niet overspoeld met alleen maar houtwerk. Ik denk dat we daar met HOUTbaar HUIS een mooie oplossing voor hebben gevonden. Mensen moeten nou eenmaal wennen aan een houten woning. Voor de gevelafwerking gebruiken we innovatieve A-bricks. Ook aan de buitenkant zie je bijna niet dat je in een houten huis woont.”
De woning oogt ruim. Heel ruim. Er wordt op de wanden geklopt en achter iedere deur hoor je verwondering. “Hoe snel bouw je zoiets?” Het antwoord is kort: “Vier woningen in één week.” Wauw. “De modules komen volledig geprefabriceerd aan en dan is het een kwestie van stapelen, plug & play aansluiten, installaties inregelen en afwerken. We willen zoveel mogelijk in de fabriek doen.”
We hebben hier vier woningen gerealiseerd en iedere woning voorzien van een andere installatie. “We willen testen wat het beste werkt”, geeft Bram aan. “Hout heeft een lager accumulerend vermogen, dat heeft door het hele jaar invloed op de vraag naar warmte en koude. Als de woningen een kalenderjaar staan, gaan we de resultaten naast elkaar leggen.” Een aantal deelnemers heeft daar wel oren naar. “Dat is kennis die we zéker met elkaar moeten delen.”
Over het resultaat van de dag is iedereen het in ieder geval eens: de praktijk zegt toch echt meer dan een brochure. De conceptaanbieders zelf gaan met een schrift vol aantekenen terug naar de tekentafel. Bram besluit: “Het leuke aan innovatieve woningconcepten is dat er altijd nog iets te optimaliseren valt.”
Tekst: Sander Willems, Redactiegasten
Beeld: John van Hamond
Ook een keer een Kijkje in de Keuken bijwonen? Er staan nog verschillende KiK-sessies op het programma, dus meld je aan! De woningconcepten die we bezoeken zijn te vinden op onze Conceptenboulevard.nl. Laat je inspireren!